მელანომა მესამე სტადია: პროგნოზი და მკურნალობის მეთოდები
მელანომა მესამე სტადია: პროგნოზი და მკურნალობის მეთოდები მელანომა არის სერიოზული სახის კიბო, რომელიც შეიძლება გავრცელდეს სხეულის სხვა ნაწილებში. მესამე სტადიაზე ავადმყოფობა ხასიათდება რეგიონული მეტასტაზებით, რაც ნიშნავს, რომ დაავადება გავრცელდა ლიმფურ კვანძებში ან მიმდებარე ქსოვილებში.
სტადირებისთვის გამოიყენება TNM სისტემა, რომელიც ეფუძნება სიმსივნის ზომას, ლიმფური კვანძების დაზიანების ხარისხს და მეტასტაზების არსებობას. ამ ეტაპზე პროგნოზი დამოკიდებულია რამდენიმე ფაქტორზე, მათ შორის წყლულების არსებობასა და დაზიანებული კვანძების რაოდენობაზე.
მკურნალობის ძირითადი მეთოდები მოიცავს ქირურგიულ ჩარევას, იმუნოთერაპიას და ადიუვანტურ თერაპიას. 2018 წლის მონაცემებით, 5-წლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი ამ სტადიაზე შეადგენს 63.6%-ს. ეს მაჩვენებელი ხაზს უსვამს დროული დიაგნოსტიკისა და ეფექტური მკურნალობის მნიშვნელობას.
რა არის მელანომა მესამე სტადია?
მელანომა მესამე სტადიაზე ხასიათდება ლიმფური კვანძების დაზიანებით და მეტასტაზებით. ამ ეტაპზე დაავადება გავრცელდება ლიმფურ სისტემაში, რაც ნიშნავს, რომ კიბოს უჯრედები გადადის მიმდებარე ლიმფურ კვანძებში ან ქსოვილებში.
მელანომის მეტასტაზირება შეიძლება მოხდეს სამი ძირითადი გზით:
- მიკროსატელიტური მეტასტაზები: პატარა კიბოს უჯრედების კლასტერები, რომლებიც გვხვდება ლიმფურ კვანძებში.
- სატელიტური მეტასტაზები: კიბოს უჯრედები, რომლებიც გავრცელდება პირველადი ტუმორის მიმდებარე ტერიტორიაზე.
- ინ-ტრანზიტ მეტასტაზები: კიბოს უჯრედები, რომლებიც გადადიან ლიმფურ სისტემაში, მაგრამ ჯერ არ მიღწეულა ლიმფურ კვანძებამდე.
დიაგნოსტიკის დროს, ზოგჯერ შესაძლებელია დაავადების დადგენა პირველადი ტუმორის აღმოჩენის გარეშე. ამ შემთხვევაში, გამოიყენება სპეციალური მეთოდები, როგორიცაა სენტინელური ლიმფური კვანძის ბიოფსია. ეს პროცედურა გვეხმარება განვსაზღვროთ, გავრცელებულია თუ არა კიბოს უჯრედები ლიმფურ სისტემაში.
სტადიის დადგენისთვის გამოიყენება რამდენიმე დიაგნოსტიკური მეთოდი:
- ექსციზიური ბიოფსია: ქსოვილის ნიმუშის აღება და ანალიზი.
- სკანირება: გამოსახულების მეთოდები, როგორიცაა CT ან MRI, ლიმფური კვანძების შესამოწმებლად.
მესამე სტადიის კრიტერიუმები მოიცავს დაზიანებული ლიმფური კვანძების რაოდენობას და ზომას. ასევე, მნიშვნელოვანია ასიმპტომატური ლიმფური კვანძების დიაგნოსტიკა, რაც დროულად გვაძლევს ინფორმაციას დაავადების გავრცელების შესახებ.
მელანომა მესამე სტადიის სტადირება
TNM კლასიფიკაცია არის საფუძველი მელანომის სტადირებისთვის. ეს სისტემა ეფუძნება სამ ძირითად ინდიკატორს: ტუმორის სისქეს (T), ლიმფური კვანძების დაზიანებას (N) და მეტასტაზების არსებობას (M). AJCC 8th edition კრიტერიუმები გამოიყენება სტადიის ზუსტად დასადგენად.
სტადირების სისტემა
სტადირების პროცესში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს სენტინელური ლიმფური კვანძის ბიოფსია. ეს მეთოდი გვეხმარება განვსაზღვროთ, გავრცელებულია თუ არა კიბოს უჯრედები ლიმფურ სისტემაში. ლიმფური კვანძების დისექცია ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას დაზიანების ხარისხის შესაფასებლად.
TNM სისტემა ითვალისწინებს ტუმორის სისქეს, რომელიც იზომება მილიმეტრებში. ლიმფური კვანძების მდგომარეობა შეფასებულია მათი რაოდენობისა და ზომის მიხედვით. მეტასტაზების არსებობა ან არარსებობა ასევე გადამწყვეტია სტადიის დასადგენად.
სტადიის ქვესტადიები
მესამე სტადია იყოფა ქვესტადიებად 3A-დან 3D-მდე. თითოეული ქვესტადი განსხვავდება ლიმფური კვანძების დაზიანების ხარისხით და წყლულების არსებობით. მაგალითად, სტადია 3C ხასიათდება მრავალი დაზიანებული ლიმფური კვანძით, ხოლო სტადია 3D მოიცავს მეტასტაზებს მიმდებარე ქსოვილებში.
ქვესტადიების დადგენისთვის გამოიყენება რამდენიმე ფაქტორი, მათ შორის მიტოზური მაჩვენებელი და წყლულების არსებობა. ეს ინფორმაცია გადამწყვეტია მკურნალობის გეგმის შედგენისთვის და პროგნოზის დასადგენად.
მკურნალობის მეთოდები მელანომა მესამე სტადიაში
მელანომის მკურნალობა მოიცავს სხვადასხვა მეთოდებს, რომლებიც გამოიყენება დაავადების გავრცელების შესაჩერებლად. ეს მეთოდები მოიცავს ქირურგიულ ჩარევას, თერაპიულ მიდგომებს და თანამედროვე ბიოლოგიურ მკურნალობას.
ქირურგიული მკურნალობა
ქირურგიული მკურნალობა არის პირველადი მეთოდი რეზექტაბელური ტუმორების მოსაცილებლად. ეს მოიცავს ლიმფური კვანძების მოცილებას, რაც ხელს უწყობს დაავადების კონტროლს. ვიდეო-დახმარებული ლიმფადენექტომიის ტექნიკა გამოიყენება ზუსტი და მინიმალურად ინვაზიური ჩარევისთვის.
ადიუვანტური თერაპია
ადიუვანტური თერაპია გამოიყენება ქირურგიული მკურნალობის შემდეგ, რათა შემცირდეს რეციდივის რისკი. PD-1 ინჰიბიტორები, როგორიცაა პემბროლიზუმაბი და ნივოლუმაბი, ეფექტურია იმუნური სისტემის გასააქტიურებლად. ამ თერაპიის ხანგრძლივობა შეიძლება იყოს 12 თვე.
ნეოადიუვანტური თერაპია
ნეოადიუვანტური თერაპია გამოიყენება ქირურგიული ჩარევის წინ, რათა შემცირდეს ტუმორის ზომა. BRAF ინჰიბიტორები და ელექტროქიმიოთერაპია ამ მეთოდების მაგალითებია. კლინიკური ტესტები აჩვენებს, რომ ეს მიდგომები გაზრდის მკურნალობის ეფექტურობას.
| მეთოდი | გამოყენების არეალი | ძირითადი უპირატესობები |
|---|---|---|
| ქირურგიული მკურნალობა | რეზექტაბელური ტუმორები | ზუსტი და მინიმალურად ინვაზიური |
| ადიუვანტური თერაპია | რეციდივის პრევენცია | იმუნური სისტემის გააქტიურება |
| ნეოადიუვანტური თერაპია | ტუმორის ზომის შემცირება | მკურნალობის ეფექტურობის გაზრდა |
პროგნოზი მელანომა მესამე სტადიაში
5-წლიანი გადარჩენის მაჩვენებლები მნიშვნელოვნად განსხვავდება სტადიის მიხედვით. მაგალითად, სტადია 3A-ში გადარჩენის მაჩვენებელი შეადგენს 93%-ს, ხოლო სტადია 3D-ში ეს მაჩვენებელი მხოლოდ 32%-ია. ეს განსხვავება განპირობებულია დაავადების გავრცელების ხარისხით და რისკის ფაქტორებით.
რეციდივის რისკის ძირითადი ფაქტორები მოიცავს 4 ან მეტ დაზიანებულ ლიმფურ კვანძს და ტუმორის ზომას, რომელიც აღემატება 3 სმ-ს. ამ ფაქტორების არსებობა ზრდის დაავადების გავრცელების ალბათობას და ამცირებს გადარჩენის შანსებს.
BRAF მუტაციის არსებობა ასევე გავლენას ახდენს პროგნოზზე. პაციენტები, რომელთაც აქვთ BRAF მუტაცია, უფრო მეტად მგრძნობიარენი არიან თანამედროვე მკურნალობის მეთოდების მიმართ, როგორიცაა BRAF ინჰიბიტორები. ეს მეთოდები გაზრდის მკურნალობის ეფექტურობას და აუმჯობესებს პროგნოზს.
ადიუვანტური თერაპიის გამოყენება ასევე მნიშვნელოვან როლს თამაშობს რეციდივის რისკის შემცირებაში. კლინიკური კვლევები აჩვენებს, რომ ამ თერაპიის გამოყენება შეიძლება შეამციროს რეციდივის ალბათობა 30%-ით.
| ფაქტორი | გავლენა პროგნოზზე |
|---|---|
| ლიმფური კვანძების რაოდენობა | 4 ან მეტი კვანძი ზრდის რისკს |
| ტუმორის ზომა | 3 სმ-ზე მეტი ზომა ამცირებს გადარჩენის შანსებს |
| BRAF მუტაცია | გაზრდის მკურნალობის ეფექტურობას |
მიკროსატელიტური მეტასტაზების არსებობა ასევე გავლენას ახდენს პროგნოზზე. ეს მეტასტაზები მიუთითებს დაავადების აგრესიულ ბუნებაზე და ზრდის რეციდივის რისკს. ამიტომ, მათი დროული დიაგნოსტიკა და მკურნალობა გადამწყვეტია პაციენტის გადარჩენის შანსების გასაზრდელად.
მიმდევრობითი მოვლა მკურნალობის შემდეგ
მკურნალობის შემდეგ, რეგულარული მონიტორინგი გადამწყვეტია დაავადების კონტროლისთვის. ეს მოიცავს როგორც თვითშემოწმებას, ასევე პროფესიონალურ გამოკვლევებს, რათა თავიდან იქნას აცილებული რეციდივი და გაუმჯობესდეს პაციენტის ჯანმრთელობა.
კანის თვითშემოწმება
თვითშემოწმება არის პირველადი მეთოდი skin cancer-ის ადრეული დიაგნოსტიკისთვის. პაციენტებმა უნდა აკონტროლონ კანის ცვლილებები, როგორიცაა ახალი წყლულები ან ძველის ფორმის ან ფერის შეცვლა. Self-examination უნდა განხორციელდეს ყოველთვიურად და მოიცავდეს ლიმფური კვანძების შემოწმებას.
ფიზიკური გამოკვლევები და იმიჯინგი
პროფესიონალური გამოკვლევები მოიცავს physical exam-ს და imaging tests-ს. MRI ტვინის და CT თორქის/მუცელის სკანირება ხდება 3-12 თვის ინტერვალით. PET-CT გამოიყენება მეტასტაზების დეტექციაში, ხოლო დერმატოსკოპია ეხმარება რეციდივის ადრეულ დიაგნოსტიკაში.
ფოლოუ-აპის პერიოდი უნდა გაგრძელდეს მინიმუმ 5 წელი. ამ დროს, მნიშვნელოვანია ონკოდერმატოლოგთან რეგულარული კონსულტაციები. მეორადი პრევენციის სტრატეგიები, როგორიცაა მზისგან დაცვა და იმუნიტეტის გაძლიერება, ასევე გადამწყვეტია.
მელანომა მესამე სტადიის მართვა და მხარდაჭერა
დიაგნოზის შემდეგ, მხარდაჭერის სისტემები გადამწყვეტია პაციენტებისთვის. მხარდაჭერის ჯგუფები, როგორიცაა AIM at Melanoma, გვთავაზობს ღირებულ რესურსებს და ემოციურ მხარდაჭერას.
პალიატიური მოვლა ეხმარება პაციენტებს ფიზიკური და ემოციური სიმპტომების მართვაში. ეს მოიცავს ტკივილის კონტროლს და ფსიქოლოგიურ მხარდაჭერას.
კლინიკური ტესტები შეიძლება გახდეს ახალი მკურნალობის მეთოდების წყარო. მონაწილეობის კრიტერიუმები უნდა განიხილოს ექიმთან ერთად.
კვების თერაპია აუმჯობესებს მკურნალობის ეფექტურობას. კვების კონსულტანტთან თანამშრომლობა გადამწყვეტია ორგანიზმის გასაძლიერებლად.
საზოგადოებრივი რესურსები, როგორიცაა მელანომის საერთაშორისო ფონდი, გვთავაზობს ინფორმაციას და მხარდაჭერას პაციენტებისთვის და მათი ოჯახებისთვის.
